مراحل روزه

علمای اخلاق و همچنین قاطبه اهل عرفان ، روزه را دارای سه مرحله دانسته اند :

روزه عام – که عموم مسلمانان آن را فهمیده و بدان پای بندند – عبارت است از این که روزه دار خود را از ارتکاب مفطرات نه گانه ( خوردن و آشامیدن ، جماع ، استمناء، دروغ بستن به خدا و پیامبر و جانشینان پیامبر علیهم السلام ، رساندن غبار غلیظ به حلق ، فرو بردن تمام سر در آب ، باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح ، اماله کردن ، قی کردن ) که شرح آنها در رساله های عملیه آمده است – نگاه دارد .

روزه خاص که افراد خاصی توفیق انجام آن را دارند ، عبارت است از این که : شخص روزه دار ، علاوه بر امساک از مفطرات نه گانه ، چشم ، گوش ، زبان ، دست ، پا و دیگر اعضای خود را از گناه حفظ کند . چشم را از نگاه شهوت آلود ، گوش را از استماع غیبت و غنا و… و زبان را از دروغ ، غیبت ، فحش ، تهمت ، جدال ، استهزا و… و هم چنین بقیه اعضا را از گناهان مربوط به آنها باز دارد . رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به همین نوع از روزه اشاره دارد ، آن جا که می فرماید :« خمس یفطرن الصائم : الکذب و الغیبه و النمیمه و الیمین الکاذب و النظربشهوه؛ پنج چیز است که روزه روزه دار را باطل می کند : دروغ ، غیبت ، سخن چینی ، قسم دروغ و نگاه شهوت آلود . »

یا آن جا که می فرماید :« من اغتاب مسلما بطل صومه و نقض وضوءه فان مات و هو کذلک مات و هومستحل لما حرم الله؛ هر کس برادر مسلمان خود را غیبت کند ، روزه و همچنین وضوی او باطل می شود و اگر بر آن حالت بمیرد ، در حالی مرده که حرام خدا را حلال شمرده است . »

و یا آن جا که می فرماید :« من تامل خلف امراه حتی یتبین له حجم عظامها من وراء ثیابها و هو صائم فقدافطر ؛ هر روزه داری که پشت سر زنی کنجکاو گردد تا از ورای لباس ، حجم استخوان های آن زن برایش معلوم شود ، روزه اش را افطار کرده است . »

امام صادق علیه السلام نیز به همین نوع از روزه اشاره دارد آن جا که می فرماید :« اذا صمت فلیصم سمعک و بصرک من الحرام و القبیح و دع المراء و اذی الخادم و لیکن علیک و قار الصائم و لا تجعل یوم صومک کیوم فطرک ؛ هر گاه روزه گرفتی باید گوش و چشمت از عمل حرام و کار ناشایست روزه باشد ، و مجادله و اذیت خدمتکار را ترک کنی و به وقار روزه دار مزین باشی و در نهایت هیچ گاه روز روزه داری ات را مانند روزی که روزه نداری قرار مده . »

و اما روزه اخص این است که : روزه دار ، علاوه بر امساک از مفطرات نه گانه و خودداری از ارتکاب گناه ، قلب خویش را از جمیع همم و افکار دنیوی و آن چه غیر حق است ، فارغ سازد و آن را در بست در اختیار خدا جل جلاله قرار دهد . و به فرموده امام صادق علیه السلام :« القلب حرم الله فلا تسکن حرم الله غیر الله ؛ قلب حرم خداست پس غیر خدا را در حرم خدا جای مده . » « و القلب السلیم الذی یلقی ربه و لیس فیه احد سواه ؛ قلب سلیم قلبی است که با خدا ملاقات کند ، در حالی که احدی جز او در آن نباشد . »

بدیهی است که این نوع روزه از هر کسی ساخته نیست ، بلکه فقط برای عده ای معدود که به توحید حقیقی دست یافته اند و در دار وجود ، غیری نمی بینند ، و جز اسماء و صفات و افعال حق را در عالم ، دخیل و مؤثر نمی دانند ، میسر است ؛ لذا روزه « اخص » یا « خصوص الخصوص » نامیده شده است . و نیز روشن است روزه ای که مقصود بالذات و مقصد اعلا است و جزایش خود خداوند است همین نوع روزه می باشد و روزه دار به این معناست که به حق ، مهمان خداست و خداوند ، میزبان او است .

برگرفته از کتاب «گام نخستین»

hjafr.ir | safid.ir | @hjafr | #نکته ۹